Wprowadzenie

Trzęsienie ziemi w Lublanie, które miało miejsce 14 kwietnia 1895 roku, to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii stolicy Słowenii. Wstrząsy, które rozegrały się w niedzielę wielkanocną, miały znaczący wpływ na rozwój miasta oraz jego architekturę. Siła tego trzęsienia została oszacowana na 6,1 stopnia w skali Richtera i 8–9 stopni w skali Mercallego, co czyniło je jedną z poważniejszych katastrof naturalnych w regionie. W artykule tym przyjrzymy się szczegółowo zarówno samemu wydarzeniu, jak i jego konsekwencjom dla Lublany i jej mieszkańców.

Historia trzęsienia ziemi

Trzęsienie ziemi w Lublanie rozpoczęło się o godzinie 20:17 UTC (22:17 czasu lokalnego), a jego epicentrum znajdowało się w miejscowości Janče, oddalonej o około 16 km na wschód od centrum miasta. Wstrząsy były odczuwalne nie tylko w Lublanie, ale także w innych miejscach, takich jak Asyż, Florencja, Wiedeń czy Split, co świadczy o ich niezwykłej sile. Pomimo że miasto było małe i liczyło około 31 tysięcy mieszkańców, trzęsienie spowodowało znaczne straty materialne oraz obawy o zdrowie i bezpieczeństwo ludzi. W ciągu następnych dziesięciu dni po głównym wstrząsie miały miejsce liczne wstrząsy wtórne – ponad sto – które dodatkowo potęgowały panikę wśród ludności.

Zniszczenia i straty ludzkie

Największe zniszczenia dotknęły obszary od Ig do Vodic, znajdujące się w promieniu 18 km od epicentrum. Wówczas Lublana była miastem z charakterystycznymi dla tamtego okresu wąskimi uliczkami oraz niską zabudową – większość domów była parterowa lub jednopiętrowa. W wyniku trzęsienia ziemi zniszczono wiele budynków; najdotkliwiej ucierpiała ulica Špitalska, gdzie ocalał jedynie jeden dom. Choć liczba ofiar śmiertelnych wyniosła zaledwie 21 osób, większość z nich zginęła na skutek spadających dachówek czy cegieł z kominów. Początkowe oceny strat szacowały je na około 7 milionów guldenów.

Odbudowa miasta

Już następnego dnia po katastrofie rada miejska podjęła decyzję o wsparciu najbardziej poszkodowanych mieszkańców. W obawie przed kolejnymi wstrząsami wiele osób zdecydowało się opuścić swoje domy i przeniosło się do tymczasowych schronień w postaci baraków oraz namiotów ustawionych na placach i w parkach. Miasto stanęło przed wyzwaniem nie tylko odbudowy po katastrofie, ale także modernizacji swojej infrastruktury. Radny miejski Ivan Hribar zaproponował radykalną przebudowę Lublany, a jego plany zostały zaakceptowane przez radę miejską 23 stycznia 1896 roku. Opracowany przez miejskie biuro architektoniczne plan regulacyjny zakładał nową organizację przestrzenną i architektoniczną miasta.

Transformacja architektoniczna i społeczna

Okres odbudowy Lublany trwał od 1896 do 1910 roku i jest określany jako „odrodzenie Lublany”. Zmiany te nie ograniczały się jedynie do odbudowywania istniejących budynków; wiele historycznych obiektów zostało zburzonych w celu stworzenia miejsca dla nowych konstrukcji secesyjnych. W tym czasie w mieście powstało

Artykuł sporządzony na podstawie: Wikipedia (PL).